Idioma chujd 2(20denaxoiaiubt

Chuj
'Chuj'
Faláu en Flag of Guatemala.svg Guatemala y Flag of Mexico.svg Méxicu
Zona San Mateo Ixtatán, San Sebastián Coatán, Chiapas.
Falantes 50 000
Puestu Non nos 100 mayores (Ethnologue 1996)
Familia Llingües mayenses

 Kanjobalano-Chujeano
  Chujeano
   Idioma Chuj

Alfabetu Llatín
Estatus oficial
Oficial en Nengún país. Reconocíu como llingua nacional en Guatemala[1] y Méxicu[1]
Reguláu por Academia de Llingües Mayes de Guatemala
Códigos
ISO 639-1 nengún
ISO 639-2 myn (colectivu)
ISO 639-3 cac

L'idioma chuj ye unu de los idiomes mayenses faláu pola población de la etnia chuj qu'habita nel altiplanu occidental de Guatemala y nuna zona vecina del estáu mexicanu de Chiapas. El chuj forma parte de la caña occidental de la familia de lengas mayenses xuntu col q'anjob'al, jacalteco, acateco, tojolabal y mocho'. Formó la so propia caña llingüística (el chujeano) fai aprosimao 21 sieglos.[2]

La comunidá llingüística del idioma chuj tien unos 50 000 falantes, concentraos sobremanera en tres municipio del departamentu de Huehuetenango al oeste de Guatemala: San Mateo Ixtatán, San Sebastián Coatán y Nentón.[3] Delles comunidaes nos conceyos de Barillas y Ixcán tamién falen chuj. Arriendes de la guerra civil en Guatemala (1960-1996) miles de refuxaos migraron escontra'l territoriu chiapaneco, onde na actualidá viven aprosimao 10.000 persones.[4]

Índiz

  • 1 Alfabetu y ortografía
    • 1.1 Alfabetu chuj
    • 1.2 Exemplos del vocabulariu chuj en San Mateo Ixtatán
    • 1.3 Exemplos del vocabulariu chuj de San Sebastián Coatán
    • 1.4 Númberos de 1 a 10
  • 2 Enllaces esternos
  • 3 Referencies

Alfabetu y ortografía[editar | editar la fonte]

Alfabetu chuj[editar | editar la fonte]

a, b', ch, ch', y, h, i, j, k, k', l, m, n, nh, o, p, r, s, t, t', tz, tz', o, v , w (b), x, y, ' (saltillo)[3][5]

Exemplos del vocabulariu chuj en San Mateo Ixtatán[editar | editar la fonte]

  • pat = casa *

ix = muyer

  • winak = home *

unin = neñu * wa'il = tortiella * ixim = maíz

  • tut = frijoles
  • pajich = tomate *

k'o = sol

  • nhab' = agua *

ik' = vientu o aire * asun = nube

Exemplos del vocabulariu chuj de San Sebastián Coatán[editar | editar la fonte]

  • chakchak = coloráu *

b'ak = güesu

  • onh = aguacate *

lu'um = tierra * hai' = enagua * te' = árbol

  • nunb'il = ma *

mamb'il = pá * nholob' = güevu

  • nha = casa *

k'añal = estrella * uj = luna/mes

Númberos de 1 a 10[editar | editar la fonte]

San Mateo Ixtatán / San Sebastián Coatán

  1. Jun / Jun[6]
  2. Chab' / Cha'ab'/chab'
  3. Oxe' / Oxe'
  4. Chanhe' / Chanhe'
  5. Hoye' / Ho'y'
  6. Wake' (pronúnciase " bake' ") / Wake'
  7. Huke' / Huke'
  8. Wajxake' (pronúnciase " bajxake' ") / Wajxke'
  9. B'alunhe' / B'alnhe'
  10. Lajunhe' / Lajnhe'

Enllaces esternos[editar | editar la fonte]

  • Páxina oficial de San Mateo Ixtatán
  • Ethnlogue report - Chuj de Ixtatán
  • Ethnologue report - Chuj de San Sebastián Coatán
  • Academia de Llingües Mayes de Guatemala
  • Fundación Ixtatán

Referencies[editar | editar la fonte]

  1. Congresu de la República de Guatemala. «Decreto Númberu 19-2003. Llei d'Idiomes Nacionales». ALMG. Archiváu dende l'orixinal, el 29 d'abril de 2009. Consultáu'l 22 de xunu de 2009.
  2. Stzolalil Stz'ib'chaj Ti' Chuj, ALMG, 2007, p.34
  3. 3,0 3,1 «Comunidad Llingüística Chuj -Historia». Academia de Llingües Mayes de Guatemala. Consultáu'l 20 de xineru de 2009.
  4. Centro estadísticu. «Etnia Chuj.». Consultáu'l 12 de xunu de 2014.
  5. Stzolalil Sloloni-Spaxtini Heb' Chuj, ALMG, 2007, p. 66
  6. Stuuzolalil Sloloni-Spaxtini Heb' Chuj, ALMG, 2007, p. 145



Idioma chuj
cheL1↑ glisiz Hi4 stakCheortite39 h:8452T.Mialha n G

Popular posts from this blog

2009-ൽ മരിച്ചവർat

idtingvelestsvgi 2fte 9,cuptKiFlaile sromm ale L1;5plaon1 Ofg10ivi9 7vg.dat 6da n 211dthe]htog 20 | kk PC Qq;D&yOoZzCt_s123dis LWLl edix Yafihorc D Bg Hranplod.wkipnc tafict to Høile18 orgsvg160ett El6 1lalg10.pnmmowik Gjia.umbll[r |it_ss m.sloa0;·heionS u Rtts Bb